Αγία Θεοδώρα Άρτας (ναός)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Συντεταγμένες: 39°9′45.680″N 20°59′1.108″E / 39.16268889°N 20.98364111°E
| Εκκλησία Αγίας Θεοδώρας | |
|---|---|
 Άποψη της βυζαντινής εκκλησίας της Αγίας Θεοδώρας. | |
 | |
| Είδος | εκκλησία |
| Αρχιτεκτονική | βυζαντινή αρχιτεκτονική |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°9′46″N 20°59′1″E |
| Θρήσκευμα | Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Άρτης |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αρταίων |
| Τοποθεσία | Άρτα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 11ος αιώνας |
| Υλικά | πέτρα και τούβλο |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα και διατηρητέο κτήριο στην Ελλάδα[1] |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Παρότι ο αρχικός ναός ιδρύθηκε προς τιμή του Αγίου Γεωργίου, σήμερα τιμά την Αγία Θεοδώρα Άρτας, τη βασίλισσα και πολιούχο της, συνδέοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο αρχικός ναός κτίστηκε τον 11ο αι. σε μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Το 1270 η βασίλισσα Θεοδώρα ανακαίνισε την εκκλησία, που λειτουργούσε σαν γυναικείο μοναστήρι, και πρόσθεσε τον νάρθηκα και τα δύο αετώματα. Το 13ο αι. προστέθηκε ο εξωνάρθηκας και οι δύο πεσσοστήρικτοι παρανάρθηκες.
Η βασίλισσα Θεοδώρα μετά τον θάνατο του συζύγου της μόνασε στη μονή μέχρι το τέλος της ζωής της.
Το εξωτερικό του ναού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]_4.jpg)
Ο πυλώνας που οι ντόπιοι ονομάζουν Δόξα είναι ότι απέμεινε από τον παλιό περίβολο του ναού. Πρόκειται για τοξωτή πύλη, αψίδα εξ ολοκλήρου πλίνθινη και φέρει διακόσμηση. Ο ναός αποτελείται από νάρθηκα και εξωνάρθηκα. Επίσης τα παράθυρα του μεσαίου κλίτους σχηματίζουν ένα είδος υπερυψωμένου φωταγωγού, που καταλήγει σε δίκλινη στέγη.
Οι ανατολικοί και δυτικοί τοίχοι καταλήγουν σε πλίνθινα αετώματα που εξέχουν από το ύψος της στέγης για ποικιλία. Ανατολικά υπάρχουν 3 τρίπλευρες κόγχες με παράθυρα. Τοξωτά ανοίγματα, που στηρίζονται σε πεσσούς, υπάρχουν και στον παρανάρθηκα, καθώς και μονόλοβα παράθυρα στις πλάγιες κλιτές.
Ο νάρθηκας κάνει τον ναό ξεχωριστό με την ποικιλομορφία της στέγης. Φέρει πλίνθινη διακόσμηση και καλύπτεται από δυο κυλινδρικούς θόλους και έναν τρούλο, που φαίνονται σαν τριγωνικά αετώματα. Ο παρανάρθηκας καλύπτεται από σταυροθόλια και ασπίδες που εμφανίζονται ως αετώματα. Υπήρχε παρανάρθηκας, μικρότερου μεγέθους στην βόρεια πλευρά από τον οποίο όμως, σώζονται πολύ λίγα μέρη. Ο ναός δε έχει έντονο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και περιορίζεται στα παράθυρα. Η ομορφιά του βρίσκεται κυρίως στην αρχιτεκτονική του ποικιλομορφία. Το πηγάδι που βρίσκεται στην αυλή της εκκλησίας χρονολογείται τον 13ο αι.
Το εσωτερικό του ναού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εσωτερικά ο ναός διατηρεί μεγάλο μέρος της γλυπτής και γραπτής του διακόσμησης. Τα κιονόκρανα, πιθανότατα κλεμμένα από κάποιο κτίριο της αρχαίας Νικόπολης, φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις λαϊκών. Από το μαρμάρινο τέμπλο σώθηκαν μόνο δυο κομμάτια, που βρίσκονται στη θύρα. Το μαρμάρινο δάπεδο σώζεται σε καλή κατάσταση. Μεγαλύτερη αξία έχει ένα ομφάλιο κεντρικό κλίτος και η βάση της παλιάς Αγίας Τράπεζας. Οι τοιχογραφίες του ναού δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση, λόγω των επιχρισμάτων αλλά και της αιθάλης των κεριών. Οι τοιχογραφίες πρέπει να έγιναν σε 4 φάσεις:
- μέσα του 13ου αι., τα αετώματα του κεντρικού κλίτους,
- αρχές 14ου αι. ο νάρθηκας,
- το 1653 επιζωγραφήθηκε ο νάρθηκας,
- τέλος το 18ο αι. έγινε ο υπόλοιπος γραπτός διάκοσμος.
Κειμήλια του ναού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα κειμήλια που φιλοξενούνται στο ναό. Η φορητή εικόνα, κρητικής σχολή του Χριστού, που χρονολογείται το 1653 και είναι έργο του αργυροχρυσοχόου Αθ. Τσιμούρη. Δυο υπέροχες ασημένιες λάρνακες, με ανάγλυφη διακόσμηση, που περιέχουν τα λείψανα της Αγίας Θεοδώρας. Τέλος η αργυρεπένδυτη μεγάλη εικόνα της Αγίας, έργο του 17ου αι., της οποίας η ζωγραφική της έγινε πάνω σε λεπτό στρώμα χρυσού.
Ο τάφος της Αγίας Θεοδώρας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην είσοδο του ναού σώζεται ο τάφος της αγίας. Δεν σώζεται στην αρχική του μορφή, γιατί όταν τον άνοιξαν για να γίνει η αποκομιδή των λειψάνων αναγκάστηκαν να καταστρέψουν το μαρμάρινο περίβλημά του. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν σπασμένα κομμάτια διακοσμημένου μαρμάρου, που αποδείκνυε ότι ο τάφος είχε καταστραφεί από κάποιον ιερόσυλο παλαιότερα. Η σημερινή, τρίτη μορφή ανασυγκροτήθηκε με χρήση παλιών και νέων κομματιών και φέρει δυο ανάγλυφες πλάκες.
- Η πλάκα που βλέπει στο εσωτερικό του ναού απεικονίζει ρόδακες, ανθέμια και δύο δράκοντες. Η τεχνοτροπία θυμίζει δυτικές επιρροές.
- Η πλάκα που βλέπει στον νάρθηκα του ναού απεικονίζει την Αγία Θεοδώρα και τον γιο της Νικηφόρο. Παραπλεύρως εικονίζονται και οι δύο αρχάγγελοι, που όπως είναι γνωστό αποτελούσας τους προστάτες των Κομνηνοδουκάδων, δεσποτών της Ηπείρου.
Και οι δύο πλάκες χρονολογούνται τον 13ο αιώνα.
Φωτοθήκη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Άποψη του ναού της Αγίας Θεοδώρας. -
Η αψίδα του ναού. -
Ο ναός της Αγίας Θεοδώρας. -
Το παρεκκλήσι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, δίπλα στον ναό. -
Πλαινή άποψη του ναού.
_1.jpg)
_5.jpg)
_7.jpg)
_8.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Φωτογραφίες (εσωτερικό και εξωτερικό του ναού) από τον ιστότοπο www.artainfo.gr
- Δωρεάν ebook "Βυζαντινά μνημεία" (έκδοση της Νομαρχίας Άρτας) από τον ιστότοπο Ηπειρος.gr Αρχειοθετήθηκε 2013-05-13 στο Wayback Machine.
- Ιερός Ναός Αγίας Θεοδώρας Άρτης
- Ναός Αγίας Θεοδώρας (discoverarta)
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με έναν χριστιανικό ναό ή χώρο λατρείας χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |